Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, bất bình đẳng xã hội và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên đang là mối đe dọa nghiêm trọng tới sự phát triển của nhân loại, “Mục tiêu Phát triển Bền vững” (SDGs) được xem là bản kế hoạch chung của toàn cầu nhằm hướng tới một tương lai công bằng, thịnh vượng và không ai bị bỏ lại phía sau vào năm 2030.
SDGs (Sustainable Development Goals) là tập hợp 17 mục tiêu do Liên Hợp Quốc khởi xướng và thông qua vào tháng 9/2015, với sự đồng thuận của toàn bộ 193 quốc gia thành viên. Chương trình được kỳ vọng sẽ thay thế và mở rộng Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ (MDGs) vốn đã kết thúc vào năm 2015.
17 mục tiêu vì một thế giới tốt đẹp hơn
Khác với MDGs vốn tập trung chủ yếu vào các nước đang phát triển, SDGs mang tính toàn diện và phổ quát hơn. 17 mục tiêu được xây dựng nhằm giải quyết đồng thời các vấn đề lớn như xóa đói giảm nghèo, bình đẳng giới, giáo dục, y tế, việc làm, năng lượng, môi trường và quản trị nhà nước.
Mục tiêu 1 – Xóa nghèo (No poverty)
Xoá đói nghèo ở mọi hình thức và mọi nơi.
Mục tiêu 2 – Xóa đói (Zero hunger)
Xoá nạn đói, đảm bảo an ninh lương thực, nâng cao chất lượng dinh dưỡng và thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững.
Mục tiêu 3 – Đảm bảo cuộc sống khỏe mạnh (Good health and well-being)
Đảm bảo sức khỏe và thúc đẩy sự phát triển tốt đẹp cho tất cả mọi người ở mọi lứa tuổi.
Mục tiêu 4 – Đảm bảo chất lượng giáo dục (Quality education)
Đảm bảo giáo dục chất lượng, công bằng và toàn diện, thúc đẩy cơ hội học tập suốt đời cho tất cả mọi người.
Mục tiêu 5 – Bình đẳng giới (Gender equality)
Đạt được bình đẳng giới và tăng cường quyền lực cho tất cả phụ nữ và trẻ em gái.
Mục tiêu 6 – Nước sạch và vệ sinh (Clean water and sanitation)
Đảm bảo mọi người có sẵn nguồn nước sạch và vệ sinh được quản lý một cách bền vững.
Mục tiêu 7 – Năng lượng sạch và bền vững (Affordable and Clean Energy)
Đảm bảo năng lượng sạch, đáng tin cậy, bền vững với mức giá hợp lý.
Mục tiêu 8 – Công việc tốt và tăng trưởng kinh tế (Decent Work and Economic Growth)
Đảm bảo tăng trưởng kinh tế bền vững, toàn diện, liên tục, tạo việc làm đầy đủ, năng suất và việc làm tốt cho tất cả mọi người.
Mục tiêu 9 – Công nghiệp, sáng tạo và phát triển hạ tầng (Industry, Innovation and Infrastructure)
Xây dựng cơ sở hạ tầng kiên cố, thúc đẩy đổi mới và công nghiệp hóa bền vững.
Mục tiêu 10 – Giảm bất bình đẳng (Reduced inequalities️)
Giảm bất bình đẳng trong và giữa các quốc gia.
Mục tiêu 11 – Các thành phố và cộng đồng bền vững (Sustainable cities and communities)
Xây dựng các đô thị và khu đô thị mở rộng an toàn, chắc chắn và bền vững. Đảm bảo cải thiện điều kiện sống cho mọi người.
Mục tiêu 12 – Tiêu thụ và sản xuất có trách nhiệm (Responsible consumption and production)
Đảm bảo mô hình tiêu dùng và sản xuất bền vững nhằm đạt được kế hoạch phát triển tổng thể, giảm chi phí kinh tế, môi trường và xã hội trong tương lai, nâng cao khả năng cạnh tranh kinh tế và giảm nghèo.
Mục tiêu 13 – Hành động về khí hậu (Climate action)
Thực hiện các biện pháp chống lại biến đổi khí hậu và hậu quả của nó. Đồng thời, đề xuất các giải pháp phục hồi môi trường và thúc đẩy các cơ chế để nâng cao khả năng quản lý và lập kế hoạch cho các thay đổi liên quan đến biến đổi khí hậu ở các nước đang phát triển và các quốc đảo nhỏ đang phát triển.
Mục tiêu 14 – Tài nguyên và môi trường biển (Life below water)
Bảo tồn và sử dụng bền vững các đại dương, biển và tài nguyên biển.
Mục tiêu 15 – Tài nguyên và môi trường trên đất liền (Life on land)
Quản lý rừng bền vững, chống sa mạc hóa, dừng và đảo ngược suy thoái đất, ngăn chặn việc mất đa dạng sinh học.
Mục tiêu 16 – Hòa bình, công lý và các thể chế mạnh mẽ (Peace, Justice and Strong Institutions)
Thúc đẩy sự hòa bình và hòa nhập trong xã hội để đạt được phát triển bền vững, đảm bảo quyền tiếp cận công bằng cho tất cả mọi người và xây dựng các tổ chức hiệu quả, có trách nhiệm và bao trùm ở mọi cấp độ.
Mục tiêu 17 – Quan hệ đối tác vì các mục tiêu (Partnerships for the goals)
Tăng cường phương thức thực hiện và thúc đẩy đối tác toàn cầu vì sự phát triển bền vững.
Vì sao SDGs đặc biệt quan trọng?
Theo giới chuyên gia, SDGs là bộ khung hành động toàn cầu có quy mô lớn nhất từng được thiết lập. Không chỉ giúp các quốc gia định hướng phát triển, SDGs còn thúc đẩy sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp, giới học thuật và người dân trong việc giải quyết các vấn đề mang tính toàn cầu.
TS. Nguyễn Thị Minh, chuyên gia phát triển bền vững (ĐH Quốc gia Hà Nội) nhận định:
“SDGs không chỉ là mục tiêu, mà còn là cam kết mang tính đạo đức của cộng đồng quốc tế trong việc đảm bảo công bằng thế hệ – cả hiện tại và tương lai.”
Thêm vào đó, SDGs đặt ra các chỉ số cụ thể (169 mục tiêu phụ và 232 chỉ tiêu thống kê), tạo điều kiện thuận lợi cho việc theo dõi, đánh giá tiến độ thực hiện.
Việt Nam và bước tiến trong thực hiện SDGs
Là một trong những nước sớm hưởng ứng và triển khai SDGs, Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Theo Báo cáo Quốc gia về SDGs (2023):
Tỷ lệ nghèo đa chiều đã giảm mạnh từ 9,2% (2016) xuống còn 3,6% (2022);
98% dân số được tiếp cận nước sạch và 96% hộ gia đình có nhà vệ sinh hợp vệ sinh;
Giáo dục tiểu học và trung học đạt tỷ lệ phổ cập gần như tuyệt đối;
Bảo hiểm y tế toàn dân đạt khoảng 92%;
Tăng trưởng năng lượng tái tạo mạnh mẽ trong ngành điện mặt trời và điện gió.
Dù vậy, Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức như chênh lệch phát triển giữa thành thị – nông thôn, chất lượng giáo dục đại học, bảo tồn tài nguyên biển, và quản lý rủi ro thiên tai. Một số mục tiêu như Mục tiêu 14 (Bảo tồn đại dương) và Mục tiêu 15 (Bảo tồn rừng và hệ sinh thái đất) vẫn ở mức “cần nỗ lực tăng tốc”.
Mỗi cá nhân – Một hành động nhỏ, tác động lớn
Bên cạnh vai trò của các chính phủ và tổ chức quốc tế, việc thực hiện SDGs đòi hỏi sự tham gia tích cực từ cộng đồng và từng cá nhân. Những hành động như giảm sử dụng túi nhựa, tiết kiệm điện nước, ủng hộ các sản phẩm thân thiện môi trường hay tham gia tình nguyện vì giáo dục và bình đẳng giới… đều là những đóng góp thiết thực cho mục tiêu chung.
Ông Trần Văn Thành – đại diện Liên Hợp Quốc tại Việt Nam từng khẳng định:
“Không ai có thể làm tất cả, nhưng mọi người đều có thể làm một điều gì đó. Sự bền vững bắt đầu từ chính lựa chọn hàng ngày của mỗi người dân.”
Tương lai bền vững – trách nhiệm không của riêng ai
Với chưa đầy 5 năm còn lại đến mốc 2030, thời gian đang là thách thức lớn nhất của các quốc gia. Việc hiện thực hóa các Mục tiêu Phát triển Bền vững đòi hỏi một chiến lược tổng thể, đồng bộ, và sự hợp tác toàn diện giữa các bên liên quan.
Bền vững không chỉ là một xu hướng – đó là trách nhiệm của toàn nhân loại. Và hành trình ấy bắt đầu từ chính hôm nay.