Ứng dụng khoa học – công nghệ đang mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp Hữu Lũng (Lạng Sơn), đặc biệt là với cây mít bản địa – loại cây trồng truyền thống gắn bó lâu đời với người dân nơi đây. Nhờ áp dụng công nghệ phục tráng, nhân giống và chế biến sâu, giống mít địa phương đang được “hồi sinh” mạnh mẽ, mang lại giá trị kinh tế cao và bền vững cho nông hộ.
Công nghệ phục tráng: Bảo tồn nguồn gen quý, nâng cao năng suất
Từ năm 2018, huyện Hữu Lũng phối hợp với Viện Phát triển Khoa học và công nghệ Vùng triển khai đề tài “Nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật phục tráng và phát triển giống mít bản địa huyện Hữu Lũng”.
Công nghệ phục tráng được ứng dụng dựa trên quy trình tuyển chọn – nhân giống – thâm canh – kiểm định chất lượng. Sau khi khảo sát hàng chục vườn mít địa phương, nhóm nghiên cứu đã tuyển chọn được 10 cây mít ưu tú có đặc tính vượt trội về năng suất, chất lượng quả, khả năng chống chịu sâu bệnh. Từ đó, Viện đã nhân giống bằng phương pháp ghép cành – một kỹ thuật hiện đại giúp duy trì tính di truyền của cây mẹ, rút ngắn thời gian ra quả còn 3–4 năm, thay vì 6–7 năm như trước.
Nhờ ứng dụng công nghệ này, 10 ha vườn mít (3.300 cây) tại 12 xã được trồng mới bằng giống mít bản địa chất lượng cao. Cây sinh trưởng tốt, dự kiến cho thu hoạch vào năm tới, hứa hẹn mở rộng vùng trồng mít đặc sản có năng suất và giá trị cao.
Kỹ thuật thâm canh hiện đại: Tăng năng suất, giảm sâu bệnh rõ rệt
Song song với nhân giống, Viện còn triển khai ứng dụng kỹ thuật thâm canh hiện đại trên 5 ha (750 cây) mít bản địa tại các xã Minh Sơn, Sơn Hà…
Các hộ dân tham gia được hướng dẫn kỹ thuật bón phân sinh học, cắt tỉa tạo tán, kiểm soát sâu bệnh bằng biện pháp sinh học. Kết quả cho thấy, trọng lượng quả mít tăng từ 2 đến 2,6 kg/quả, năng suất tăng từ 41,6 đến 51,2 kg/cây. Đồng thời, tỷ lệ sâu đục thân giảm 3,3–6,7% so với cây đối chứng (10%), và tỷ lệ sâu đục quả giảm 4,8–8,3% so với cây đối chứng (14,7%).
Nhờ đó, cây mít không chỉ cho năng suất cao hơn mà chất lượng quả – múi vàng, thơm, ít xơ – cũng được cải thiện rõ rệt, mang lại thu nhập ổn định và bền vững cho người trồng.
Công nghệ chế biến và tận dụng phụ phẩm: Hướng đến chuỗi giá trị tuần hoàn
Không chỉ dừng lại ở trồng trọt, từ năm 2021, Viện Phát triển Khoa học và công nghệ Vùng tiếp tục nghiên cứu công nghệ chế biến sấy dẻo mít bản địa và quy trình sản xuất phân bón vi sinh từ phụ phẩm quả mít.
Hai công nghệ này hướng đến chuỗi giá trị tuần hoàn – vừa tạo đầu ra ổn định cho sản phẩm mít sấy dẻo, vừa giúp người dân tận dụng vỏ, xơ mít làm nguyên liệu sản xuất phân bón hữu cơ, giảm chi phí canh tác và tác động môi trường.
Khi hoàn thiện và chuyển giao, người dân có thể tự chủ quy trình sản xuất – chế biến – tiêu thụ, đưa sản phẩm mít bản địa trở thành hàng hóa đặc trưng, có khả năng cạnh tranh trên thị trường.
Đổi mới công nghệ – Hướng tới nông nghiệp đặc sản bền vững
Ứng dụng kỹ thuật phục tráng và công nghệ chế biến đã góp phần bảo tồn nguồn gen mít quý, đồng thời tạo ra giống cây có năng suất, chất lượng cao hơn. Thời gian tới, huyện sẽ tiếp tục mở rộng vùng trồng ứng dụng công nghệ cao, kết nối tiêu thụ và phát triển thương hiệu đặc sản “Mít bản địa Hữu Lũng”.
Việc áp dụng công nghệ hiện đại trong phục tráng, nhân giống và chế biến không chỉ giúp nâng cao giá trị cây mít, mà còn là minh chứng cho hướng đi kết hợp giữa khoa học và truyền thống – đưa đặc sản địa phương bước vào chuỗi nông nghiệp công nghệ cao, bền vững và hiệu quả.
Theo Báo Lạng Sơn