Trước thách thức lớn đến từ chính sách thuế đối ứng 20% của Mỹ dự kiến có hiệu lực từ tháng 8/2025 cùng những biến động khó lường trên thị trường toàn cầu, ngành nông sản Việt Nam đang đứng trước áp lực lớn. Việc nhanh chóng tìm ra các giải pháp để mở rộng xuất khẩu trước mắt trong 5 tháng cuối năm 2025 và tạo lập bước đà phát triển lâu dài tại các thị trường truyền thống, thị trường lớn là nhu cầu cấp thiết hiện nay.
Thuế đối ứng của Mỹ: Thách thức lớn cho rau quả và thủy sản
Ông Nguyễn Thanh Bình – Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam – nhận định mức thuế 20% mà Mỹ áp dụng đối với rau quả Việt Nam là khá cao và sẽ có tác động tiêu cực rõ rệt. Mức thuế này khiến giá rau quả nhập khẩu tăng lên, gây áp lực cắt giảm chi tiêu của người tiêu dùng Mỹ và làm giảm mạnh các đơn hàng xuất khẩu.
Theo ông Bình, thuế đối ứng không chỉ làm giảm sức cạnh tranh của rau quả Việt Nam so với các đối thủ như Mexico, các nước Nam Mỹ, hay các quốc gia ASEAN có mức thuế thấp hơn mà còn khiến sản phẩm trong nước mất lợi thế so với rau quả được trồng tại các tiểu bang Mỹ.
Trước tình hình này, Hiệp hội Rau quả Việt Nam kiến nghị Chính phủ tích cực đàm phán để đưa mức thuế nhập khẩu rau quả Việt Nam vào Mỹ về 0%. Việc này không chỉ giúp duy trì dòng chảy xuất khẩu mà còn cân bằng thương mại, bởi hiện Việt Nam đang nhập siêu rau quả từ Mỹ với giá trị lên đến 560 triệu USD (so với 360 triệu USD xuất khẩu năm 2024).
Ngoài ra, ông Bình đề xuất tăng cường nhập khẩu các loại trái cây không cạnh tranh với sản phẩm nội địa từ Mỹ nhằm giảm thâm hụt thương mại, đồng thời thúc đẩy hợp tác, liên doanh giữa doanh nghiệp Việt – Mỹ nhằm cùng tháo gỡ khó khăn và phát triển bền vững quan hệ thương mại.
Linh hoạt tìm kiếm thị trường mới và khai thác tốt các thị trường truyền thống
Bên cạnh Mỹ, các thị trường trọng điểm như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu vẫn là điểm sáng. Tuy nhiên, Việt Nam cũng phải đa dạng hóa thị trường để giảm phụ thuộc quá lớn vào một số thị trường nhất định.
Theo bà Tô Thị Tường Lan – Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) – trong 7 tháng đầu năm 2025, thị trường Mỹ chứng kiến sự sụt giảm xuất khẩu thủy sản trong tháng 7 đến gần 20%, dù tính chung vẫn tăng trưởng nhẹ. Ngược lại, thị trường Trung Quốc tăng trưởng mạnh với mức tăng trên 30% trong tháng 7, tạo cơ hội lớn cho doanh nghiệp chuyển hướng đẩy mạnh xuất khẩu.
Bà Lan nhấn mạnh sự linh hoạt trong việc chuyển hướng sang các thị trường tăng trưởng tốt, đồng thời tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) như RCEP, CPTPP để hưởng ưu đãi thuế quan, là chìa khóa giúp thủy sản Việt duy trì đà tăng trưởng.
Các thị trường như Nhật Bản, EU, Hàn Quốc, ASEAN cũng ghi nhận tăng trưởng tích cực, phản ánh xu hướng dịch chuyển tiêu dùng toàn cầu ủng hộ sản phẩm thủy sản Việt với lợi thế về giá cả và nguồn cung dồi dào.
Đẩy mạnh phát triển sản phẩm chế biến sâu và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu
Tuy nhiên, thách thức vẫn còn đó, đặc biệt với các sản phẩm tôm và cá tra vốn chiếm tỷ trọng lớn tại thị trường Mỹ. Mức thuế đối ứng 20% cùng thuế chống bán phá giá cao khiến nhiều doanh nghiệp bị bóp nghẹt đơn hàng, mất dần lợi thế so với đối thủ cạnh tranh như Ecuador, Indonesia hay Philippines.
Bà Lan đề xuất doanh nghiệp cần tập trung phát triển các sản phẩm chế biến sâu, tiện lợi như tôm tẩm bột (breaded shrimp), sản phẩm chế biến sẵn (ready-to-cook) nhằm hướng đến các thị trường Mỹ, Nhật, EU, nơi khách hàng có xu hướng ưa chuộng sản phẩm tiện lợi và chất lượng cao.
Song song đó, doanh nghiệp cần đẩy mạnh khai thác các thị trường mới tiềm năng tại Trung Đông, châu Phi, Australia và mở rộng thị trường EU, Nhật Bản để giảm thiểu rủi ro do phụ thuộc quá lớn vào thị trường Mỹ.
Việc quảng bá hình ảnh thủy sản Việt Nam cũng được chú trọng, hướng tới thông điệp sản phẩm chất lượng, an toàn cho sức khỏe, thân thiện môi trường và có giá cả cạnh tranh hơn nhiều loại thực phẩm chức năng trên thị trường.
Giải pháp tổng thể từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường
Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường – ông Trần Đức Thắng – nhấn mạnh việc đưa ra các giải pháp ứng phó phù hợp, linh hoạt trước tác động của thuế đối ứng là vô cùng quan trọng.
Bộ sẽ tập trung khai thác tối đa ưu đãi từ các FTA, bảo vệ thương hiệu và sản phẩm ở các thị trường truyền thống, đồng thời đẩy mạnh mở rộng thị phần tại các thị trường tiềm năng như EU, Trung Đông, châu Mỹ, châu Phi và ASEAN.
Ngoài ra, việc mở cửa thị trường cho các nhóm sản phẩm chủ lực như trái cây và sản phẩm chăn nuôi được coi là hướng đi mới nhằm tăng giá trị xuất khẩu.
Ngành nông sản Việt Nam đang đứng trước thử thách chưa từng có từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ và sự biến động của thị trường thế giới. Tuy nhiên, với sự phối hợp đồng bộ giữa doanh nghiệp, hiệp hội và chính phủ, cùng sự linh hoạt trong chiến lược thị trường và phát triển sản phẩm, nông sản Việt có thể tìm thấy lối ra bền vững, duy trì đà tăng trưởng tại các thị trường lớn cũng như mở rộng sang những thị trường mới đầy tiềm năng.
Theo Vnbusiness