Mỗi năm, nông nghiệp Việt Nam tạo ra hàng trăm triệu tấn phụ phẩm – từ rơm rạ, vỏ trấu đến bã mía và phế phẩm thủy sản. Thay vì bị bỏ phí hoặc xử lý thủ công gây ô nhiễm, nguồn phụ phẩm khổng lồ này đang được nhìn nhận như một “kho tài nguyên ẩn mình”, mở ra cơ hội lớn cho kinh tế tuần hoàn nếu được khai thác bằng công nghệ phù hợp.
Cơ hội từ “kho vàng thô”
Theo PGS.TS Đào Thế Anh, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, tổng sản lượng phụ phẩm từ trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp và thủy sản tại Việt Nam đạt gần 157 triệu tấn mỗi năm, nhưng chỉ khoảng 30% được tận dụng hiệu quả.
“Không nên xem đây là rác thải, mà là tài nguyên. Vấn đề nằm ở khả năng ứng dụng công nghệ phù hợp với điều kiện địa phương,” ông nhấn mạnh. Thực tế, nhiều công nghệ tiên tiến trên thế giới có chi phí cao, khó tiếp cận với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đặc biệt là hợp tác xã và hộ nông dân – lực lượng nòng cốt trong sản xuất nông nghiệp Việt Nam.
Giải pháp từ công nghệ nội địa
Trước bài toán chi phí và tính ứng dụng, các doanh nghiệp trong nước đang trở thành nhân tố chính trong phát triển công nghệ xử lý phụ phẩm quy mô nhỏ, linh hoạt và phù hợp điều kiện thực tế.
Nhiều mô hình hiệu quả đã được triển khai: hệ thống biogas xử lý phân chăn nuôi, quy trình ép viên nén từ mùn cưa, tái chế vỏ trấu thành pin sinh học, hay sản xuất nhựa phân hủy sinh học từ phế phẩm thủy sản. Nhờ chi phí thấp hơn 40–50% so với công nghệ nhập khẩu, các giải pháp này đang dần được nhân rộng tại nhiều địa phương.
Đặc biệt, các sản phẩm “xanh” từ phụ phẩm như nhiên liệu sinh học, mỹ phẩm hữu cơ, hay vật liệu phân hủy sinh học không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm mà còn có tiềm năng xuất khẩu với giá trị thương mại cao.
Chính sách thử nghiệm – đòn bẩy cần thiết
Luật Khoa học và Công nghệ mới cho phép các địa phương chủ động bố trí ngân sách cho đổi mới sáng tạo, mở đường cho việc thử nghiệm các mô hình công nghệ nội địa quy mô tỉnh. Theo PGS.TS Đào Thế Anh, đây là cơ hội để hiện thực hóa các sáng kiến, trong bối cảnh nhiều sản phẩm công nghệ mới chưa có tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể:
“Cần cho phép địa phương thử nghiệm linh hoạt, từ đó xây dựng cơ chế và tiêu chuẩn phù hợp thực tế, thay vì chờ đợi chính sách chung,” ông đề xuất.
Hướng đến nông nghiệp xanh và bền vững
Tận dụng phụ phẩm hiệu quả không chỉ giúp tiết kiệm chi phí, gia tăng giá trị sản phẩm nông nghiệp mà còn góp phần hiện thực hóa mô hình kinh tế tuần hoàn – hướng đi tất yếu để nông nghiệp Việt Nam đạt chuẩn xanh toàn cầu. Khi doanh nghiệp, nhà khoa học và nông dân cùng chung tay, những gì từng bị coi là phế phẩm sẽ trở thành nguồn tài nguyên mới, bền vững và sinh lời cao.
Theo Chinhphu.vn