Trong bối cảnh nhu cầu về nông sản an toàn, chất lượng cao và bền vững ngày càng tăng, tỉnh Cao Bằng đang chú trọng phát triển nông nghiệp hữu cơ theo hướng ứng dụng công nghệ cao. Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ (KH&CN) của tỉnh đã triển khai nhiều dự án nhằm hiện đại hóa sản xuất, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản, đồng thời bảo vệ môi trường và tạo thu nhập ổn định cho người dân.
Các mô hình nông nghiệp công nghệ cao tại Cao Bằng
Một trong những dự án trọng điểm là xây dựng khu sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tại Trang trại Khoa học nông lâm nghiệp, xã Lê Chung, huyện Hòa An. Dự án được Sở KH&CN tỉnh làm chủ đầu tư, triển khai trong giai đoạn 2022–2024, bao gồm các hạng mục: nhà ở chuyên gia, nhà màng, nhà lưới, phòng nuôi cấy mô, phòng giám sát – điều hành, khu vườn lưu trữ và bảo tồn cây giống gốc, cây trội, cây đầu dòng, cùng các công trình phụ trợ như sân đường bê tông. Sau hơn hai năm thi công, khu sản xuất đã hoàn thành và đi vào vận hành.
Bên cạnh cơ sở hạ tầng, Trung tâm phối hợp với Viện Ứng dụng công nghệ triển khai Dự án “Ứng dụng công nghệ cao xây dựng mô hình trồng dược liệu Lan kim tuyến bản địa và một số loài lan khác tại Cao Bằng” (2023–2025). Hiện tại, dự án quản lý hơn 5.700 cây lan hồ điệp và thực hiện các thử nghiệm trồng cây trong nhà lưới thông minh, bao gồm 1.400 bầu dưa lê Chu Phấn, 200 m² chanh leo vàng, 200 m² cà chua, 300 m² dưa chuột, 500 bầu cúc mâm xôi và 800 bầu dạ yến thảo. Theo ghi nhận, các loại cây trồng phát triển ổn định, nhiều loại đã bắt đầu thu hoạch, đánh dấu bước tiến trong ứng dụng công nghệ cao vào nông nghiệp hữu cơ.
Ứng dụng công nghệ nuôi cấy nấm đông trùng hạ thảo
Ngoài cây trồng, Trung tâm cũng triển khai ứng dụng công nghệ nuôi cấy nấm đông trùng hạ thảo (ĐTHT). Kể từ năm 2022, Trung tâm tiếp nhận chuyển giao công nghệ từ Trung tâm Sinh học thực nghiệm – Viện Ứng dụng công nghệ để sản xuất nấm tươi, nấm sấy khô, nấm ngâm mật ong và rượu ĐTHT. Nguyên liệu nuôi cấy gồm đường glucose, gạo lứt, nhộng tằm, khoai tây và các vi lượng cần thiết.
Quy trình nuôi trồng ĐTHT được thực hiện trong môi trường khép kín, kiểm soát nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm và lưu lượng không khí tự động. Thiết bị hỗ trợ gồm nồi hấp tiệt trùng, tủ cấy vi sinh, máy lắc và phòng cấy tối/sáng. Kết quả, sản phẩm nấm đạt chất lượng cao với sợi dài, đồng đều, màu vàng tươi. Trong nửa cuối năm 2024, Trung tâm đã sản xuất được khoảng 1.000 hộp nấm ĐTHT thành phẩm, phục vụ tiêu dùng nội tỉnh và có khả năng mở rộng sản xuất ra các địa phương khác.
Định hướng phát triển đến năm 2030
Thành công từ các mô hình hiện tại là tiền đề để Trung tâm tiếp tục triển khai các dự án nhân giống cây dược liệu, cây lâm nghiệp, cây đặc sản địa phương trong nhà màng, nhà lưới. Theo kế hoạch, đến năm 2030, Trung tâm sẽ nhân giống các cây: Thất diệp nhất chi hoa, xa nhân tím, thạch đen; tiếp nhận và nắm vững quy trình nhân giống cây trám đen, bảo quản và sơ chế hạt dẻ; đồng thời triển khai các mô hình sản xuất cây ăn quả có múi, lê xanh, lê vàng đảm bảo an toàn thực phẩm, sẵn sàng nhân rộng sản xuất trong tỉnh và các vùng lân cận.
Việc nghiên cứu và ứng dụng công nghệ cao không chỉ nâng cao giá trị kinh tế, mà còn chuyển đổi nền sản xuất truyền thống sang mô hình hữu cơ, hiện đại, hiệu quả và bền vững. Trung tâm đang phấn đấu trở thành hạt nhân về công nghệ và tổ chức sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, góp phần phát triển nông nghiệp thông minh, an toàn, bảo vệ môi trường và tạo ra sản phẩm nông sản chất lượng cao cho Cao Bằng và các tỉnh lân cận.
Nhìn chung, các hoạt động của Trung tâm Ứng dụng tiến bộ KH&CN tỉnh Cao Bằng phản ánh xu hướng phát triển nông nghiệp hữu cơ hiện đại, đồng thời tạo cơ sở cho việc mở rộng các mô hình ứng dụng công nghệ cao trong cả nước. Những bước đi này không chỉ giúp nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm mà còn góp phần tạo việc làm, cải thiện thu nhập cho người dân và tăng cường giá trị bền vững cho nông nghiệp địa phương.
Theo Tạp chí Nông nghiệp hữu cơ Việt Nam